Voelen dat je pauze nodig hebt
Dat is een opmerking die ik vaak hoor in mijn coachgesprekken. Mijn coachees voelen in hun lijf wel dat ze behoefte hebben aan een moment voor zichzelf. Even op adem komen, even ontprikkelen. Maar toch nemen ze dat moment niet. Waarom? Omdat iets anders – of iemand anders – altijd belangrijker lijkt.
Vaak gaan ze in hun lunchpauze wel even naar buiten. Maar als ik vraag: “Wandel je alleen of met collega’s?”, dan is het antwoord vaak: “Samen.”
Als ik dan doorvraag: “Had je eigenlijk liever alleen gewandeld?”, dan volgt een aarzelend “ja”. Maar dan volgen de gedachten:
❌ “Dan denken ze vast dat er iets mis is.”
❌ “Ik wil geen buitenbeentje zijn.”
❌ “Ik wil niet ongezellig doen.”
Dit raakt aan iets heel wezenlijks. Niet alleen aan hoe we omgaan met stress en herstel, maar ook aan onze diepgewortelde patronen van pleasegedrag, afwijzingsgevoeligheid en – in het geval van hoogsensitieve mensen – de manier waarop we prikkels verwerken.
Waarom rust nemen essentieel is voor stressherstel
Iedereen heeft stress nodig. Het zet ons in beweging, maakt ons alert en helpt ons presteren. Maar stress wordt een probleem als er te weinig herstel tegenover staat.
Bij stress maakt je lichaam onder andere cortisol aan, een hormoon dat helpt om in actie te komen. Dat is functioneel bij korte stressmomenten, maar als de stress aanhoudt – bijvoorbeeld door een continue werkdruk, sociale verwachtingen of een overvolle agenda – blijft je cortisolniveau hoog. Dit zorgt voor klachten zoals:
🔸 Vermoeidheid, slecht slapen en moeite met je concentratie
Je ligt in bed en voelt hoe moe je bent, maar zodra je je ogen sluit, begint je hoofd te draaien. Gedachten over werk, taken en sociale verplichtingen blijven maar komen. ‘s Ochtends voel je je nog vermoeider dan de dag ervoor.
🔸 Hoofdpijn, spierspanning en onrust in je lichaam
Pas ‘s avonds op de bank merk je hoe gespannen je bent. Je schouders zitten vast, je nek voelt stijf en je hebt een zeurende hoofdpijn. Zelfs in rust voelt je lichaam nog gejaagd.
🔸 Een vol hoofd, piekeren en emotionele prikkelbaarheid
Je hoofd voelt alsof het overloopt. Kleine dingen brengen je uit balans en je merkt dat je sneller geïrriteerd of emotioneel bent. ‘s Avonds probeer je te ontspannen, maar je blijft piekeren over de dag en alles wat nog moet gebeuren.
Om je cortisolniveau weer te laten dalen, heeft je lichaam hersteltijd nodig. En dat betekent actief pauzes nemen, waarin je zenuwstelsel mag kalmeren.
Een open deur? Maar waarom dóén we het dan niet?
HSP, HSS en diepgaande prikkelverwerking
Voor hoogsensitieve personen (HSP) en hoogsensitieve high sensation seekers (HSS) is rust nemen nog belangrijker. Waarom? Omdat hun hersenen informatie diepgaander verwerken. Dat betekent dat prikkels – van gesprekken, geluiden, emoties, drukte op de werkvloer – niet simpelweg binnenkomen en weer verdwijnen. Ze worden intensiever verwerkt en hebben meer tijd nodig om te worden verwerkt.
Een HSP heeft na een drukke ochtend vaak behoefte aan een moment van stilte om de prikkels van die ochtend te laten zakken. Een HSS heeft misschien behoefte aan afwisseling en uitdaging, maar moet nog steeds goed opletten dat er voldoende momenten van rust en verwerking tegenover staan.
Het probleem? In onze maatschappij zien we rust vaak als “niet productief”. En als je dan ook nog een hoogsensitief persoon bent met een sterke afwijzingsgevoeligheid, wordt het nóg lastiger om die rust te nemen.
Afwijzingsgevoeligheid en de angst om ‘ongezellig’ te zijn
Afwijzingsgevoeligheid betekent dat je extra alert bent op sociale signalen. Je wilt het graag goed doen, in de groep passen, niemand teleurstellen. Dat kan ertoe leiden dat je tegen je eigen gevoel in keuzes maakt die sociaal wenselijk zijn.
Een paar voorbeelden uit de praktijk:
👉 Je wil graag even werken op een stiltewerkplek, maar je net nieuwe collega zit dan alleen. Je blijft dus toch maar werken in de mooie, maar drukke kantoortuin.
👉 Je weet dat je na een lange werkdag stilte nodig hebt, maar je zegt toch ja tegen een borrel, omdat je bang bent dat het anders ongezellig is.
👉 Je wil even kort met een kop koffie uit het raam staren, maar hebt het gevoel dat je wat moet doen, want je collega’s zijn ook hard aan het werk.
Herkenbaar?
Vaak zijn we bang dat we raar gevonden worden als we kiezen voor wat we écht nodig hebben. Maar de vraag is: wat gebeurt er als je dat wél doet?
Hoe je wél ruimte maakt voor herstel (en dit anderen inspireert)
De eerste stap is erkennen dat je niet hoeft te voldoen aan de verwachtingen van anderen. En dat jouw rustmoment belangrijk is voor jou, voor je herstel, werkplezier en jazeker: productiviteit.
Maar hoe pak je dat aan?
✅ Maak rust nemen normaal
Als jij af en toe kiest voor een moment voor jezelf, maak je het ook makkelijker voor anderen. Misschien is er een collega die óók graag eens alleen wandelt, maar het niet durft te zeggen. Door het bespreekbaar te maken, doorbreek je de ongeschreven regels.
✅ Communiceer zonder schuldgevoel
Zeg gewoon: “Ik loop even alleen, daar knap ik van op.” Je hoeft het niet uit te leggen of te verantwoorden.
✅ Creëer balans: samen én alleen
Je hoeft niet altijd alleen te gaan, en je hoeft ook niet altijd samen te gaan. Een keer alleen wandelen betekent niet dat je nooit meer meedoet. Het betekent dat je bewust kiest per moment.
✅ Werkgevers: stimuleer echte herstelmomenten
Hoe normaal is het binnen jouw organisatie om een moment voor jezelf te nemen? Worden pauzes echt gezien als hersteltijd, of is er een onuitgesproken norm dat je altijd ‘gezellig mee moet doen’?
Rust nemen is geen luxe – het is een voorwaarde om goed te functioneren
Hoe zou het zijn als je vandaag eens écht kiest voor wat je nodig hebt?
Dat hoeft niet groots of radicaal. Begin klein:
🌿 Neem een moment om te voelen waar je behoefte aan hebt.
🚶♂️ Loop een keer alleen, zonder afleiding.
💬 Zeg eerlijk wat je nodig hebt.
Wie weet inspireer je er ook een collega mee.
Wie neemt vandaag als eerste écht een pauze?